شناسایی الگوهای همدیدی بارش های سنگین ساحل شمالی خلیج فارس

برخی مواقع شدت بارش­های سواحل شمالی خلیج فارس چنان است که منطقه را دچار بحران می­کند. بر این اساس که می­توان شرایط اتمسفر را با ارتفاع ژئوپتانسیل، آب قابل­ بارش و سرعت باد قائم بیان کرد، برای شناسایی الگوهای همدید بارش­ های سنگین سواحل شمالی خلیج فارس، داده‎های روزانۀ این متغیرها از پایگاه ­دادۀ مراکز ملی پیش­بینی محیطی و بارش روزانۀ ایستگاه ­های بندرعباس، بندرلنگه، بوشهر و آبادان از سازمان هواشناسی جمع‎آوری شد. ابتدا الگوهای روزانه با نقشۀ خودسازمانده به 289 متوسط ­الگو طبقه ­بندی شدند. سپس به‎کمک «ماتریس یو استار» تعداد و مرز اولیۀ خوشه ­ها به‎دست آمد و با الگوریتم «چند میانگین» دقت مرزبندی­ ها بهینه شد. نتایج نشان داد که چهار بزرگ­ الگو با اغلب بارش‎های سنگین ارتباط دارد که شناسایی آنها با عمیق­تر شدن ناوۀ سوریه، جابه‎جایی پرفشار سیبری به سوی غرب (شمارۀ 4)، کم ­فشار سودانی، افزایش سرعت و پایین آمدن پایۀ رودباد جنب­ حاره (شمارۀ 6)، سامانۀ سردچالی، کم ­فشار قوی، کم ­ارتفاع بسته تا تراز بالایی تروپوسفر (شمارۀ 7) و حضور همزمان مؤلفه ­های فصل سرد و گرم گردش اتمسفر هنگام تغییر فصل (شمارۀ 9)، امکان­پذیر است. یافته‎های این پژوهش نشان داد که ترکیب نقشۀ خودسازمانده، ماتریس یو استار و چند میانگین، ابزار مناسبی است که می‎توان آن را برای طبقه ­بندی، انتخاب تعداد الگوها و شناسایی الگوهای همدیدی بارش­های سنگین به­کار برد.